رابطه بذل تمام مهریه با تحقق عسر و حرج

کلمات کلیدی:

مرجع صدور:     شعبه 26 دیوانعالی کشور

چکیده: بذل تمام یا قسمت عمده مهریه، می‌تواند عرفاً اماره بر عسر و حرج زوجه تلقی شود.

مستندات

تاریخ رای نهایی: 1393/09/16    شماره رای نهایی: 9309970909900392

خلاصه جریان پرونده

بر حسب محتویات پرونده س.غ. با وکالت آقای ع.ج. به طرفیت ع.الف. دادخواست به خواسته صدور رأی مبنی بر گواهی عدم امکان سازش(طلاق) به علت عدم پرداخت نفقه و نیز سوء رفتار به دادگاه عمومی شهرری تقدیم و در شرح آن اظهار داشته با تقدیم دادخواست در موقعیت قانونی موکله اینجانب(س.غ.) برابر تصویر مصدق نکاح‌نامه پیوست دادخواست در تاریخ 2/7/84 به عقد دائمی خوانده آقای ع.الف. درآمده و همسر شرعی و قانونی وی گردیده و حسب اظهار موکله خوانده به مدت 16 ماه هیچگونه نفقه‌ای پرداخت ننموده و نیز سوء رفتار دارد و امکان زندگی مشترک با خوانده وجود ندارد و عسر و حرج موکله با شرایط فوق فراهم گردیده. پرونده به شورای حل اختلاف ارسال و با توجه به عدم حضور زوجین با ابلاغ و اطلاع پرونده به دادگستری اعاده شده‌است و به شعبه هشتم دادگستری شهرری ارجاع شده‌است. لایحه‌ای از سوی وکیل زوج به دادگاه تقدیم و اظهار داشته است: «ادعاهای مطروحه از سوی وکیل زوجه، برخلاف واقع و کذب محض می‌باشد. زوجه به هیچ وجه در عسر و حرج قرار ندارد. شرایط قانونی که این موضوع را اثبات می‌نماید محقق نمی‌باشد. حسب دادنامه شماره 543-15/7/91 صادره از حوزه 960 شورای حل اختلاف، خوانده به پرداخت نفقه زوجه محکوم گردیده، النهایه حسب تصمیم شورا موضوع دادنامه شماره 923 – 13/12/91 ملزم شده که بابت پرداخت نفقه معوقه دو میلیون تومان پیش و ماهانه 200 هزار تومان پرداخت نماید. موکل مبلغ پیش قسط را تحویل اجرای احکام شورای حل اختلاف نموده و اقساط را در موعد مقرر به حساب خواهان واریز می‌نماید. زوج بابت مهریه خواهان ماهیانه چهارصدهزار تومان به حساب واریز می‌نماید و از بابت اجرت‌المثل ماهیانه سیصد و پنجاه هزار تومان از حقوق ایشان کسر می‌گردد. علی رغم اینکه خواهان در هر ماه حق و حقوق خود را به طور مرتب دریافت می‌نماید از تمکین استنکاف ورزیده و در مورد سوء رفتار زوج، هیچگونه دلیل متقن جهت اثبات این ادعا به دادگاه ارائه ننموده‌است.» در مقابل وکیل زوجه طی لایحه‌ای اظهار داشته: «همسر موکله علی رغم مسئولیت قانونی و شرعی به تهیه منزل مستقل برای موکله، از اختیار نمودن مسکن مستقل و جداگانه خوداری نموده‌است و زوجه از 500 عدد سکه تمام بهار آزادی مهریه خود در قبال طلاق از سوی زوج 400 عدد آن‌را بذل می‌نماید و موکله نسبت به اجرت‌المثل و نیز جهیزیه اقدام خواهد نمود و با عنایت به عدم پرداخت نفقه از سوی خوانده، عسر و حرج موکله ثابت و محرز است و مفارقت طولانی فی‌مابین زوجین و جدایی آنها مبین تنفر و کراهت شدید زوجه از زوج بوده که از اعمال و رفتار زوج حاصل گردیده است.» و در جلسه دادگاه وکیل اضافه نموده که از 500 عدد سکه مهریه 450 سکه آنرا بذل می‌نماید. قرار ارجاع امر به داوری را صادر و به وکلای زوجین ابلاغ نموده‌است و بلحاظ عدم قدرت بر تعیین داور از دادگاه درخواست تعیین داور نموده‌اند و دادگاه داور برای زوجین تعیین نموده و داوران نظریه خود را مبنی بر عدم اصلاح ذات‌البین اعلام نموده‌اند. شعبه هشتم دادگاه خانواده شهرری طی دادنامه شماره 00661-31/4/92 حکم به رد دعوی طلاق زوجه صادر می‌نماید. از دادنامه صادره مزبور درخواست تجدیدنظر توسط س.غ. با وکالت آقای ع.ج. به عمل آمده و اظهار داشته حسب اظهار و اقرار موکله، مدت 16 ماه است که تجدیدنظرخوانده هیچگونه نفقه‌ای به موکله تأدیه ننموده و بلاتکلیف باقی مانده است. با توجه به عدم رعایت حسن معاشرت از سوی تجدیدنظرخوانده موجبات عسر و حرج موکله را ایجاد نموده و مطالب قبلی را تکرار نموده و درخواست نقض دادنامه را صادر نموده‌است و لایحه‌ای نیز در مقام تبادل لوایح از سوی وکیل زوج تقدیم نشده‌است و شعبه 11 دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی دادنامه شماره 00929-12/6/92 اعلام داشته است: «نظر به اینکه دادنامه تجدیدنظرخواسته مطابق دلایل موجود در پرونده و وفق قانون صادر گردیده و ایراد تجدیدنظرخواه در حدی نیست که موجب حصول علم به وجود اشتباه در حکم گردد، اعتراض نامبرده را رد و حکم تجدیدنظرخواسته را تأیید می‌نماید.» آقای ع.ج. به وکالت از خانم س.غ. از دادنامه صادره فوق فرجام‌خواهی نموده‌است و اظهار داشته که کلیه نفقاتی را که تأدیه نموده، به جبر و اجبار قانون بوده و نیز مفارقت طولانی آنها مبین کراهت و تنفر زوجه از زوج می‌باشد که این موضوع از سوی محاکم بدوی و تجدیدنظر استان تهران مورد توجه قرار نگرفته است و موکله صراحتاً اعلام می‌دارد که به هیچ وجه حاضر به ادامه زندگی با فرجام‌خوانده نمی‌باشد و پرونده برای رسیدگی به فرجام‌خواهی زوجه به دیوان‌عالی‌کشور ارسال و به این شعبه(26) ارجاع شده‌است.

هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای ربّانی نژاد عضو ممیز و اوراق پرونده و دادنامه شماره 00929-12/6/92 فرجام‌خواسته مشاوره نموده، چنین رأی می‌دهد:

رای دیوان

در خصوص اعتراض فرجام‌خواهی زوجه خانم س.غ. با وکالت آقای ع.ج. به طرفیت زوج آقای ع.الف. نسبت به دادنامه فوق صادره از شعبه یازدهم دادگاه تجدیدنظر استان تهران که در تأیید دادنامه شماره 661-21/4/92 صادره از شعبه هشتم دادگاه حقوقی(خانواده) شهرری می‌باشد؛ با توجه به محتویات پرونده، نظر به کراهت شدید زوجه از زوج که حاضر شده عمده مهریه خود را بذل نماید و به قول معروف(مهرم حلال جانم آزاد) اقدام به گذشت از حقوق حقه خود نموده که نشانی از عسر و حرج است و استشهادیه پیوست پرونده که به امضاء حدود ده نفر رسیده است، مؤیّد ادعای زوجه می باشد. فلذا فرجام‌خواهی زوجه با مشخصات فوق وارد تشخیص، ضمن نقض دادنامه فرجام‌خواسته، پرونده به استناد بند ج ماده 401 ق.آ.د.م به شعبه هم‌عرض دادگاه صادر کنندۀ رأی منقوض ارجاع می‌گردد.

رئیس شعبه 26 دیوان‌عالی‌کشور – عضو معاون

انصاری – ربّانی نژاد