13 خرداد 1399
مسئول پرداخت دیه
گرچه دیه، خسارت جسمانی است اما ماده 14 ق.م.ا، آن را نوعی مجازات دانسته است و یکی از ویژگیهای دیات آن است که شخصی هستند یعنی نسبت به شخص مجرم اعمال میشوند بنابراین اصل آن است که دیه را شخص جانی بپردازد. ماده 462 ق.م.ا. بر همین اساس، آورده است: «دیه جنایت عمدی و شبه عمدی، بر عهده ی خود مرتکب است.» روایات شرعی نیز همین حکم را بیان کرده اند، اما گروهی از فقها، عاقله را مسئو...
15 فروردین 1399
پرداخت دیه از بیت المال
موادی از قانون مجازات اسلامی به پیروی از روایات به پرداخت دیه از بیت المال اشاره دارد: ضرری که بر اثر تقصیر یا اشتباه قاضی بر دیگری وارد میشود (ماده 13)، عدم تمکن خواهان قصاص برای پرداخت فاضل دیه؛ علم اجمالی به ارتکاب جنایت توسط یک نفر از دو یا چند نفر معین (ماده 477)؛ قتل یا صدمه ناشی از تیراندازی مأمور (ماده 473)؛ کشته شدن در اثر ازدحام یا در مواردی که قاتل مش...
06 فروردین 1399
تساوی قصاص و جنایت
شرط دیگر، که در ماده 393 بیان شده، آن است که «قصاص با مقدار جنایت، مساوی باشد.» عموم این شرط، شامل تساوی در سالم بودن و اصلی بودن و محل عضو نیز می شود اما از آنجا که این شرایط به صورت جداگانه در ماده 393 بیان شده است بنابراین قانونگذار، نظر به مواردی غیر از موارد مذکور دارد. یکی از این موارد، تساوی جانی و مجنی علیه در جنسیت است که ماده 388 عهده دار بیان آن می باشد: «ز...
26 اسفند 1398
تغليظ ديه
ماده 555 ق.م.ا، مقدار دیه را در دو مورد به عنوان تشدید مجازات، افزایش داده است که در عرف فقها «تغليظ دیه» نامیده می شود. در این ماده می خوانیم: «هرگاه رفتار مرتکب و فوت مجنی علیه هر دو در ماه های حرام «محرم، رجب، ذیقعده، ذیحجه» یا در محدوده حرم مگه، واقع شود خواه جنایت عمدی خواه غیرعمدی باشد. علاوه بر دیه نفس، یک سوم دیه نیز افزوده می گردد. سایر مکان ها و زمان های مقدس و متبرک...
14 آذر 1398
موارد دیه
ماده 450 ق.م.ا، موارد دیه را چنین تعیین کرده است؛ «در جنایت شبه عمدی، خطای محض و جنایت عمدی که قصاص در آن جایز یا ممکن نیست، در صورت درخواست مجنی عليه يا ولی دم دیه پرداخت می شود مگر به نحو دیگری مصالحه شود.» ارش همان دیه غير مقتر است که ماده 449 ق.م.ا، نحوه تعیین آن را چنین بیان می کند: «ارش دیهی غیر مقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنا...
25 آبان 1398
مهلت پرداخت دیه
ماده 488 ق.م.ا، مهلت پرداخت دیه را چنین بیان کرده است: «مهلت پرداخت دیه، از زمان وقوع جنایت به ترتیب زیر است مگر این که به نحو دیگری تراضی شده باشد: الف- در عمد موجب دیه، ظرف یک سال قمری ب-. در شبه عمد، ظرف دو سال قمري ج- در خطای محض، ظرف سه سال قمری.تبصره- هرگاه پرداخت کننده در بین مهلتهای مقرر نسبت به پرداخت تمام یا قسمتی از دیه اقدام نماید، محکوم له مکلف به قبول آ...
04 آبان 1398
تعداد قسم ها
ماده 336 ق.م.ا، تعداد قسمها در قتل عمد را پنجاه قسم میداند که مطابق نظر مشهور فقهاست و این نظر، مستند به روایات شرعی است اما گروهی از فقها، بیست و پنج سوگند را کافی می دانند و عده ای نیز گفته اند چنانچه یک شاهد وجود داشته باشد، بیست و پنج سوگند کافی است زیرا پنجاه سوگند در مقابل دو شاهد است.ماده 455 ق.م.ا نیز نصاب قسامه در قتل شبه عمد و خطای محض را بیست و پنج قسم می دان...
28 شهریور 1398
مقدار دیه
ماده 297 ق.م.ا 1370 مقدار دیه قتل نفس را چنین برشمرده است: «دیه قتل مرد مسلمان یکی از امور ششگانه ذیل است که قاتل در انتخاب هر یک از آنها مخیر می باشد و تلفيق آنها جایز نیست: 1- یکصد شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند؛ 2- دویست گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشد؛ 3- یکهزار گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند؛ 4- دویست دست لباس سالم از حله های یمن؛ 5- یکهزار د...