مسئول پرداخت دیه گرچه دیه، خسارت جسمانی است اما ماده 14 ق.م.ا، آن را نوعی مجازات دانسته است و یکی از ویژگیهای دیات آن است که شخصی هستند یعنی نسبت به شخص مجرم اعمال میشوند بنابراین اصل آن است که دیه را شخص جانی بپردازد. ماده 462 ق.م.ا. بر همین اساس، آورده است: «دیه جنایت عمدی و شبه عمدی، بر عهده ی خود مرتکب است.» روایات شرعی نیز همین حکم را بیان کرده اند، اما گروهی از فقها، عاقله را مسئو...

پرداخت دیه از بیت المال موادی از قانون مجازات اسلامی به پیروی از روایات به پرداخت دیه از بیت المال اشاره دارد: ضرری که بر اثر تقصیر یا اشتباه قاضی بر دیگری وارد می‏شود (ماده 13)، عدم تمکن خواهان قصاص برای پرداخت فاضل دیه؛ علم اجمالی به ارتکاب جنایت توسط یک نفر از دو یا چند نفر معین (ماده 477)؛ قتل یا صدمه ناشی از تیراندازی مأمور (ماده 473)؛ کشته شدن در اثر ازدحام یا در مواردی که قاتل مش...

تساوی قصاص و جنایت شرط دیگر، که در ماده 393 بیان شده، آن است که «قصاص با مقدار جنایت، مساوی باشد.» عموم این شرط، شامل تساوی در سالم بودن و اصلی بودن و محل عضو نیز می شود اما از آنجا که این شرایط به صورت جداگانه در ماده 393 بیان شده است بنابراین قانونگذار، نظر به مواردی غیر از موارد مذکور دارد. یکی از این موارد، تساوی جانی و مجنی علیه در جنسیت است که ماده 388 عهده دار بیان آن می باشد: «ز...

تغليظ ديه ماده 555 ق.م.ا، مقدار دیه را در دو مورد به عنوان تشدید مجازات، افزایش داده است که در عرف فقها «تغليظ دیه» نامیده می شود. در این ماده می خوانیم: «هرگاه رفتار مرتکب و فوت مجنی علیه هر دو در ماه های حرام «محرم، رجب، ذیقعده، ذیحجه» یا در محدوده حرم مگه، واقع شود خواه جنایت عمدی خواه غیرعمدی باشد. علاوه بر دیه نفس، یک سوم دیه نیز افزوده می گردد. سایر مکان ها و زمان های مقدس و متبرک...

موارد دیه ماده 450 ق.م.ا، موارد دیه را چنین تعیین کرده است؛ «در جنایت شبه عمدی، خطای محض و جنایت عمدی که قصاص در آن جایز یا ممکن نیست، در صورت درخواست مجنی عليه يا ولی دم دیه پرداخت می شود مگر به نحو دیگری مصالحه شود.» ارش همان دیه غير مقتر است که ماده 449 ق.م.ا، نحوه تعیین آن را چنین بیان می کند: «ارش دیه‏ی غیر مقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنا...

مهلت پرداخت دیه ماده 488 ق.م.ا، مهلت پرداخت دیه را چنین بیان کرده است: «مهلت پرداخت دیه، از زمان وقوع جنایت به ترتیب زیر است مگر این که به نحو دیگری تراضی شده باشد: الف- در عمد موجب دیه، ظرف یک سال قمری ب-. در شبه عمد، ظرف دو سال قمري ج- در خطای محض، ظرف سه سال قمری.تبصره- هرگاه پرداخت کننده در بین مهلتهای مقرر نسبت به پرداخت تمام یا قسمتی از دیه اقدام نماید، محکوم له مکلف به قبول آ...

تعداد قسم ها ماده 336 ق.م.ا، تعداد قسمها در قتل عمد را پنجاه قسم میداند که مطابق نظر مشهور فقهاست و این نظر، مستند به روایات شرعی است اما گروهی از فقها، بیست و پنج سوگند را کافی می دانند و عده ای نیز گفته اند چنانچه یک شاهد وجود داشته باشد، بیست و پنج سوگند کافی است زیرا پنجاه سوگند در مقابل دو شاهد است.ماده 455 ق.م.ا نیز نصاب قسامه در قتل شبه عمد و خطای محض را بیست و پنج قسم می دان...

مقدار دیه ماده 297 ق.م.ا 1370 مقدار دیه قتل نفس را چنین برشمرده است: «دیه قتل مرد مسلمان یکی از امور ششگانه ذیل است که قاتل در انتخاب هر یک از آن‏ها مخیر می باشد و تلفيق آن‏ها جایز نیست: 1- یکصد شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند؛ 2- دویست گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشد؛ 3- یکهزار گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند؛ 4- دویست دست لباس سالم از حله های یمن؛ 5- یکهزار د...